داستان «پیازی که گرمش بود»

پیازی بود که خیلی گرمش بود. خاله سوسکه به او گفت که خیلی لباس پوشیده است. پیاز یکی از لباس‌هایش را درآورد و خاله سوسکه آن را در آشش ریخت. پیاز هنوز گرمش بود، پروانه هم به او گفت که زیاد لباس پوشیده است. پیاز یکی دیگر از لباس‌هایش را درآورد. پروانه تندی لباسش را برداشت و بچه‌اش را قنداق کرد. پیاز باز هم گرمش بود، پینه‌دوز گفت که لباس زیاد پوشیده است. وقتی پیاز باز هم یکی از لباس‌هایش را درآورد، پینه‌دوز با آن برای بچه‌اش کفش دوخت. پیاز دیگر گرمش نبود، چون دیگر پیاز نبود بلکه پیازچه بود.

یکی از روش‌های پرورش تفکر خلاق در کودک و نوجوان مطالعۀ داستان است. در داستان «پیازی که گرمش بود» نویسنده با طرح موضوعی بسیار ساده و آشنا ولی ساخت و پرداختی خلاقانه، داستان شگفت‌آوری را خلق می‌کند. نویسنده نه تنها با جان‌بخشی به پیاز، لایه‌های آن را مانند لباس او در نظر گرفته است، بلکه لباس‌های اضافه، بی‌فایده بشمار نمی‌آید و هر یک کاربردی پیدا می‌کند.

استفاده از دورریختنی‌ها برای کاری غیرمنتظره و مفید می‌تواند توجه خوانندۀ جوان را جلب کند و به او بیاموزد که می‌تواند متفاوت ببیند و متفاوت بیندیشد و خلاقیتش را پرورش دهد. از طرف دیگر، این تغییر باعث نحول ماهیت پیاز نیز شد، یعنی دیگر پیاز نبود بلکه پیازچه شد. بخشش لباس‌ها به دیگران، از جمله ویژگی‌هایی است که می‌توانند روی باورها اثر بگذارد و شخصیت را متحول کند. نویسنده با این روش سعی دارد به شیوه‌ای غیرمستقیم، تفکر خلاق را به خواننده آموزش دهد.

کتاب‌هایی مثل داستان «پیازی که گرمش بود» با بهره‌گیری از تصویرسازی ذهنی به شیوه‌ای جذاب در رشد خلاقیت کودک و نوجوان اثر می‌گذارند. می‌توانید پس از خواندن داستان با کودک گفت‌وگو کنید و در ضمن بازی‌هایی متناسب با موقعیت طراحی کنید، مثلا یک پیاز بیاورید، از کسانی که مشارکت دارند بخواهید ورقه‌های پیاز را نشان دهند و آن‌ها را جدا کنند و هرکدام خلاقانه شکلی با آن‌ها بسازند. در حین فعالیت می‌توانید پرسش‌هایی طرح کنید و از شرکت‌کنندگان بخواهید که به نقاشی لایه‌های پیاز بپردازند یا با توجه به این که داستان حالت نمایشی خوبی دارد، می‌توانید بخواهید نمایشنامه‌ای با شرکت پیاز و پیازچه طراحی و اجرا کنند.

پرسش‌های زیر می‌تواند در پیشبرد گفت‌وگو با کودکان و نوجوانان دربارۀ داستان «پیازی که گرمش بود» مفید باشد.

• پیاز چه شکلی است؟ چند لباس پوشیده است؟
• پیاز چه تفاوتی با پیازچه دارد؟
• وقتی مادر می‌خواهد از پیاز استفاده کند، چند تا از لباس‌های او را در می‌آورد؟ چرا؟
• آیا شما هم می‌توانید داستانی برای یکی از سبزیجاتی که در خانه می‌بینید بسازید؟